تبادل لینک هوشمند 
سرویس خبرهای معارفی : يكی از صفات بارز خداوند كه در قرآن با اسامی مختلف ذكر شده «جميل» است؛ زيبايی‌هايی اين جهانی در قرآن تحسين شده است تا حدی كه خداوند به زيبايی‌های جهان قسم می‌خورد، چراكه ريشه زيبايی به ملكوت و لاهوت بر‌می‌گردد.
 |
محمد رجبی، پژوهشگر هنر اسلامی، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) در مورد منشأ زيبايی از منظر قرآن اظهار كرد: در قرآن هر چيزی به خداوند نسبت داده می‌شود؛ تمام اموری كه در اين جهان وجود دارد ريشه در ارض ملكوتی دارد كه متصل به ذات خداوند متعال است. تمام اموری كه در اين عالم به صورت واقعيت در می‌آيد از منظر قرآن مجيد منشأيی فراتر از واقعيت دارد، يعنی مبنايی در حقيقت دارد كه آن حقيقت ذات خداوند است.
وی افزود: يكی از اسماء بزرگ خداوند كه در قرآن زياد تكرار می‌شود «حق» به معنای حقيقت است؛ در قرآن به طور صريح اشاره شده است كه مومنان حقيقی كسانی هستند كه «وَ یَعلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الحَقُّ المُبين» (نور: 25)/ می‌دانند به درستی تنها حقيقت آشكار خداوند است.
اين مدرس دانشگاه ادامه داد: وقتی حقيقت خداوند باشد هر چيزی كه تحقق دارد، يعنی از حقيقت بهره برده است، در ريشه‌يابی و يا به اصطلاح قدما در اكتناه، يعنی كنه آن را يافتن، به احديت متصل می‌شود. زيبايی، قدرت، علم، حيات و ... هم همين‌گونه هستند به همين دليل همه آنها هم جزء اسماء الهی هستند.
وی عنوان كرد: قادر اسم خداوند است، چون ريشه قدرت در اوست. عالم اسم خداوند است، چون ريشه علم در اوست و حی به معنی زنده، اسم خداوند است، چون حيات در خداست. هر امری يكی از اسماء الهی است، اين اعتقاد خاص در واقع توحيد به معنای حقيقی است؛ يعنی همه اموری كه در اين دنيا می‌بينيم در يك جا كه ذات خداوند است به وحدت می‌رسند، اين معنی توحيد است.
وی در مورد معنی توحيد در اذهان عمومی گفت: توحيد را اينگونه معنا می‌كنند كه خدا يكی است و بيش از يكی نيست. اين معنی اگر چه درست است ولی معنای حقيقی توحيد اين است كه تمام امور در ذات خداوند وحدت پيدا می‌كنند، حتی اموری كه به ظاهر متضاد به نظر می‌رسند؛ در اين مورد می‌توان به عنوان مثال به رحمت و غضب (مهر و خشم) اشاره كرد.
رجبی در ادامه تصريح كرد: خداوند در قرآن مجيد بيش از هر چيزی خود را با صفت رحمت به معنی مهر ياد كرده است. حضرت علی(ع) در اين‌باره فرموده است «اگر قرآن را خلاصه كنيم در سوره حمد خلاصه می‌شود. سوره حمد در بسم‌الله‌الرحمن‌الرحيم خلاصه می‌شود».
وی تشريح كرد: در بسم‌الله‌الرحمن‌الرحيم غير از نام خداوند دو صفت برای خداوند ذكر شده كه هر دوی آنها مهر است؛ يكی رحمان يعنی مهر بر همه چيز و يكی رحيم يعنی مهر بر آنها كه مهرورزترند، اين مهر نوعی خاص است. مهر خداوند بر هم چيز است و مهر خاص خداوند بر آنان كه اهل مهر ورزيدند وجود دارد.
اين پژوهشگر حوزه هنر دينی اذعان كرد: حال ببينيم غضب و خشم خداوند چگونه می‌تواند با مهر او يك رگ‌و‌ريشه داشته باشد. غضب خداوند از نوع خشم ما نيست كه با مهر ما متضاد باشد. غضب خداوند مثل خشم والدين به فرزندان است؛ هنگامی كه والدين بر فرزند خود خشم می‌‌گيرند در جهت محبت كردن به اوست و باطن خشم با محبتشان يكی است. لذا گفته‌اند باطن خشم الهی مهر و رأفت الهی است.
وی ادامه داد: يكی از صفات بارز خداوند كه در قرآن با اسامی مختلف ذكر شده زيبايی است. زيبايی در ترجمه به عربی «جمال» ناميده می‌شود؛ لذا زيبايی‌شناسی را علم‌الجمال ترجمه می‌كنند. گاهی آن را با حُسن ياد می‌كنند و میگويند «استحسان»(حُسن‌شناسی)؛ اما در قرآن كلمات متعددی وجود دارد كه به معنی زيبايی است.
رجبی در تعريف زيبايی عنوان كرد: ما اغلب زيبايی را به معنای زيبايی ظاهری معنی می‌كنيم مانند صوت زيبا، منظره زيبا، رنگ زيبا و ... در حالی كه زيبايی دارای ابعادی چون زيبايی سمعی، زيبايی ذوقی(چشايی)، زيبايی لمسی، زيبايی بويايی، زيبايی عقلی(لذت از مفاهيم) است، به قول حافظ «جمال يار نه زلف است و خط و عارض و خال/ هزار نكته در اين كار و بار دلداری است».
وی اضافه كرد: زيبايی اخلاق، رفتار، طرز سخن گفتن، شخصيت و ... همه چيزهايی است كه انسان را مجذوب می‌كند، ولی عنوان زيبايی متعارف به آن نمی‌شود؛ لذا گاهی با تعابير و كلمات ديگری آن را عنوان می‌كنند. مثل نمی‌گويند او سخن زيبا می‌گويد، بلكه میگويند او خوش‌سخن است و يا خوش رفتار و خوش‌بو و ...
وی در تشريح ديگر كلماتی كه به معنای زيبايی هستند و در قرآن ذكر شده‌اند، گفت: از كلماتی كه در قرآن بر زيبايی دلالت می‌كند می‌توان به جمال، خير، طيبت، لطف، حُسن، زينت، زخزف، حلاوت و فرح اشاره كرد، شئون مختلف زيبايی با اين كلمات تعبير می‌شود. ريشه زيبايی به ملكوت و لاهوت و عوالمی ورای عالم واقعيت بر‌می‌گردد.
اين مدرس دانشگاه متذكر شد: زيبايی‌های ظاهری و واقعی جلوه‌های متغيير و ناپايدار از زيبايی ثابت و ارزشمند‌ند؛ مثل درختی كه در طول روز، اندازه سايه آن و نيز سمت و سوی آن تغيير می‌كند. سايه از آن جهت كه سايه درخت است واقعيت است اما حقيقت ثابت آن خود درخت است؛ اگر كسی سايه را ببيند ولی درخت را نبيند دچار اشتباه بزرگی شده است. درخت حقيقتی است كه آن سايه با همه طراوت و خنكی كه دارد جلوهای از او دارد.
وی افزود: بنابراين زيبايی‌هايی اين جهانی در قرآن به شدت جدی گرفته شده و تحسين می‌شود و تا حدی كه خداوند به زيبايی‌های جهان قسم می‌خورد. در تمام ادبيات جهان از قديم تا امروز خورشيد يكی از مظاهر زيبايی است، ماه، دريا، كوه همه از مظاهر زيبايی هستند و خدا در قرآن به همه اينها قسم می‌خورد و وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا ﴿۱﴾. سوگند به خورشيد و پرتو افشانی آن/ وَالْقَمَرِ إِذَا تَلَاهَا ﴿۲﴾ سوگند به ماه وقتی كه بعد از خورشيد پديد می‌آيد/وَالنَّهَارِ إِذَا جَلَّاهَا (3) وَاللَّیْلِ إِذَا یَغْشَاهَا (4) خداوند به همه مظاهر زيبايی قسم خورده است چون جلوهای از زيبايی حقيقی خودش است.
رجبی در پايان بخش اول اين گفت‌وگو خاطرنشان كرد: از اين جهت اهل نظر و صاحب‌نظرانی مثل حافظ كه دلشان منور به نور عرفان است اينگونه بيان می‌كنند كه «مرا به كار جهان هرگز التفات نبود/ رخ تو در نظرم اينچنين خوشش آراست» همه چيز جلوهای از اوست.
نظرات شما عزیزان:
